Participatie en Werkgelegenheid

Om mensen naar vermogen deel te laten nemen aan de arbeidsmarkt of maatschappij, staat een groot aantal instrumenten ter beschikking. Deze instrumenten zijn wettelijk of gebaseerd op (regionaal) beleid. Er zijn echter een tweetal randvoorwaarden waar aan voldaan moet worden namelijk inkomensondersteuning en het bestrijden en voorkomen van armoede in de maatschappij. Als mensen op deze punten worden ‘ontzorgd’, wordt deelname aan de samenleving makkelijker.

Na de uitleg over de doelstellingen over deelnemen aan de maatschappij wordt op deze randvoorwaardelijke doelstellingen ingegaan.

Het (naar vermogen) actief deelnemen aan de maatschappij

Naast het hebben van betaald werk is maatschappelijke deelname aan de gemeenschap van groot belang. Niet alleen voor het individu maar ook voor de gemeenschap als geheel. Wanneer onze inwoners onderdeel zijn van een vitale gemeenschap, waar mensen elkaar kennen en helpen, dan kunnen veel problemen zelf opgelost worden. Ons verenigingsleven is ondenkbaar zonder de inzet van vrijwilligers en de ondersteuning van en zorg voor onze zwakste inwoners zou van een heel andere kwaliteit zijn zonder de belangeloze inzet van mantelzorgers. Overigens kunnen sommige activiteiten een volgende stap zijn naar betaald werk.

In mei 2016 is de beleidsnota op het gebied van maatschappelijke participatie (werktitel ‘Inwoners aan zet, maatschappelijke participatie’) opgeleverd. Belangrijke elementen voor deze beleidsnota zijn:

• Verbreden van de vrijwilligerscentrale tot dé plek voor vrijwilligers voor informatie en training.
• Het stimuleren en faciliteren van de vrijwilligers in de Huizen van de Wijk en het verenigingsleven om potentiële kracht in de wijk aan te boren;
• Het stimuleren van het geven van een wederkerigheidsprestatie in de wijk en het wegnemen van eventuele belemmeringen;
• Ondersteuning en waardering voor mantelzorgers en informele zorg vrijwilligers.
• Het harmoniseren van onze subsidieregels voor vrijwilligersorganisaties zodat deze gericht zijn op het stimuleren en mogelijk maken van initiatieven. Tegelijkertijd brengen we meer eenduidigheid en eenvoud in de regels.
• Medio 2015 is het nieuwe team bewonersondersteuning van start gegaan. Bewonersondersteuners staan ten dienste van de wijk en richten zich op het ontstaan en behouden van zelfsturende gemeenschappen die in staat zijn om hun eigen prioriteiten te stellen en zelf activiteiten te ontwikkelen;
• Communicatie: vanuit de kapstok Samen zijn wij Venlo gaan we actief communiceren over al deze thema’s.

Het concept Huis van de Wijk is een belangrijk instrument om maatschappelijke participatie te bevorderen en in het verlengde hiervan de toekomstige vraag naar zorg en ondersteuning te verminderen. Het informatie & advies punt in de Huizen van de Wijk wordt gerund door vrijwilligers en is de plek waar mensen terecht kunnen voor vragen en waar verbindingen tot stand komen. Ontmoeten en ontplooien zijn twee belangrijke functies die in en door de wijk worden aangeboden om participatie te bevorderen. Het buurt- en bewonersnetwerk is een volgende mogelijkheid om mee te doen in onze samenleving en kan een eerste stap zijn op weg naar een volgende trede op de participatieladder. Tevens is het concept Huis van de Wijk en met name het buurt- en bewonersnetwerk de vindplaats voor met name het Sociale Wijk Team voor signalen over ondersteuningsbehoefte, waaronder die van (ver)eenzaming.

De open inloop is ook een belangrijke functie in het concept Huis van de Wijk. Vooral bij de open inloop bestaan er mogelijkheden om verbindingen te leggen tussen de verschillende decentralisatieopgaven (Wmo 2015 en Participatiewet en in mindere mate Jeugdwet). Ook aan de mogelijke verbinding met arbeidsmatige dagbesteding zal, in het licht van de transformatie van de uitvoering van de sociale werkvoorziening, aandacht worden besteed.

We gaan op verzoek van uw raad werk maken van de aanpak van de grote groep laaggeletterden in Venlo. We sluiten daarbij aan op Het Regionaal Programma Volwasseneneducatie Regio Noord-Limburg. Doelgroep zijn analfabeten, laaggeletterden en vrijwillige inburgeraars van 18 jaar en ouder.

Professionals worden opgeleid om laaggeletterdheid te herkennen en bespreekbaar te maken. Zo zijn de jongerencoaches op het Werkplein inmiddels getraind om de Taalmeter in te zetten om laaggeletterde jongeren te lokaliseren. De volgende medewerkers worden eind 2016/ begin 2017 getraind: coaches van het Werkplein, coaches schuldhulpverlening en medewerkers sociale wijkteams, Huizen van de Wijk, Leerplicht en Regionaal Meld- en Coördinatiepunt schooluitval. Financiële middelen voor 2017 komen uit bestaande budgetten voor volwasseneneducatie, armoedebeleid, onderwijsachterstandenbeleid en preventief jeugdbeleid.

Het naar vermogen voorzien in eigen inkomen

Bij het streven naar participatie voor allen past het streven naar een inclusieve arbeidsmarkt: een arbeidsmarkt die plaats biedt voor jongeren en ouderen en voor mensen met en zonder beperking. Participatie via arbeid levert een krachtige bijdrage aan sociale, economische en financiële zelfstandigheid, versterkt het gevoel van eigenwaarde en levert een bijdrage aan de sociale cohesie en de economie.

Bij het streven naar een inclusieve arbeidsmarkt richt het programma Participatie en Werkgelegenheid zich op de volgende vier onderdelen:

1. Van onderwijs naar werk

2. Van werk naar werk

3. Van uitkering naar werk

4. Werkgeversdienstverlening

Voor de exacte projecten zal de arbeidsmarktanalyse richtinggevend worden. Deze analyse wordt in 2016 gemaakt en geeft aan op welke doelgroepen en/of sectoren de focus gelegd moet worden.

1. Van onderwijs naar werk

De invoering van de Participatiewet heeft voornamelijk invloed op de arbeidstoeleiding voor leerlingen van het voortgezet speciaal onderwijs (vso), praktijkonderwijs (PrO) en entreeonderwijs. Deze kwetsbare groep jongeren is veelal aangewezen op intensieve begeleiding en ondersteuning om aan het werk te komen en aan het werk te blijven. Deze begeleiding werd voorheen hoofdzakelijk verzorgd door de arbeidsdeskundigen van het UWV. Wanneer geen preventieve gemeentelijke activiteiten worden ondernomen komen deze jongeren met de komst van de Participatiewet bij de gemeente terecht. In de arbeidsmarktregio Noord-Limburg werken voortgezet speciaal onderwijs, praktijkonderwijs en entreeonderwijs, UWV en gemeenten intensief samen binnen de netwerkorganisatie Baanwijs. Alle kwetsbare jongeren in Noord Limburg gaan naar vervolgonderwijs, hebben en behouden een werkplek, passende dagbesteding of zitten in een toeleidingstraject. Dat is de ambitie van Baanwijs. Deze ambitie werd 25 juni 2015 onderstreept door de ondertekening van het convenant Baanwijs in Theater De Maaspoort.

Door landelijke ontwikkelingen binnen onderwijs, waaronder de entreeopleiding in het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) en de invoering van de referentieniveaus rekenen en taal komt het uitstroomperspectief van deze leerlingen richting het mbo en richting arbeid nog verder onder druk te staan. Een integrale benadering en een soepele overgang van school naar werk is hierdoor meer dan ooit van belang. Het programma Participatie en Werkgelegenheid in relatie met het programma Onderwijs en Jeugd maakt zich sterk voor een integrale en goed afgestemde uitvoering tussen onderwijs, ondernemers en overheid. Met name voor de kwetsbare jongeren wordt hiervoor ook de ESF-subsidie ‘Actieve inclusie’ over het eerste tijdvak maximaal aangewend.

Ontwikkeling of ontplooiing, in welke vorm dan ook, houdt daarnaast niet op na het behalen van een startkwalificatie. Van onze inwoners wordt verwacht dat zij zich blijven ontwikkelen zodat hun kansen op regulier werk zo goed mogelijk en duurzaam worden geborgd. De Wet educatie en beroepsonderwijs biedt voor de gemeente de basis om aandacht te schenken aan onder meer volwasseneneducatie.

In 2016 starten wij met het opstellen van een beleidsnota onderwijs. Als gemeente zijn wij niet verantwoordelijk voor de kwaliteit (inhoud) van het geboden onderwijs en de beleidsnota heeft dan ook niet deze strekking. Wat we met de beleidsnota duidelijk willen maken, is dat onderwijs ‘loont’ en in alle gevallen zou moeten zijn gericht op het verkrijgen van arbeid/inkomen en/of participatie/meedoen.

2. Van werk naar werk

Idealiter gaan werknemers die met werkloosheid worden bedreigd over van de ene naar de andere baan. In de fase tussen werkloosheidsdreiging en het ontslag is er van alles mogelijk om een overgang van werk naar werk te stimuleren. Met name binnen de samenwerking met het UWV binnen het Werkplein heeft de gemeente aandacht voor inwoners die van baan willen veranderen of ontslagen dreigen te worden door te bemiddelen van werk naar werk. Onder meer de flexibilisering van de arbeidsmarkt zorgt voor een sterkere focus op het begeleiden van werk naar werk door de gemeente.

3. Van uitkering naar werk

De Participatiewet is van grote invloed op de wijze waarop de gemeente omgaat met toeleiding naar de arbeidsmarkt. De Participatiewet redeneert vanuit het vergroten van de eigen kracht van burgers. Een samenspel is hierbij nodig van inwoners die geloven in hun kwaliteiten, in combinatie met gedreven sociale ondernemers, vernieuwende zorgaanbieders en een goed faciliterende overheid. Het is de bedoeling dat de inwoners die onder de Participatiewet, de Wajong of de Wet Sociale Werkvoorziening vallen, een gewone baan vinden, zo nodig met subsidie. In nauwe samenspraak met elkaar werken Rijk, gemeenten en de sociale partners de afspraken van het sociaal akkoord verder uit in de landelijke Werkkamer. De uitkomsten zijn door vertaald in het regionale Werkbedrijf.

4. Werkgeversdienstverlening

Om ad 1 tot en met 3 succesvol te kunnen laten zijn is het vormgeven van een werkgeversdienstverlening cruciaal. Het zijn namelijk de ondernemers die de werkgelegenheid creëren. De regiogemeenten in Noord-Limburg, het UWV en de Sociale werkvoorzieningsschappen in de regio zetten daarom gezamenlijk de vraag van de ondernemer centraal in het Werkgeversservicepunt regio Noord-Limburg. De keuze voor een regionale aanpak komt voort uit het regionale karakter van de arbeidsmarkt: werknemers en werkgevers beperken zich niet tot de gemeentegrenzen, maar zij richten zich op een breder gebied. Hiervoor heeft het Rijk het land verdeeld in 35 arbeidsmarktregio’s. Venlo heeft als centrumgemeente van de arbeidsmarktregio Noord-Limburg een regisseursrol toebedeeld gekregen. De regionale aanpak laat onverlet dat gemeenten een belangrijke rol (blijven) vervullen naar lokale ondernemers.

Analoog hieraan is regionaal voortvarend aan de slag gegaan met de oprichting en inrichting van het Regionaal Werkbedrijf. Het Werkbedrijf regio Noord-Limburg streeft naar een inclusieve arbeidsmarkt. Het Werkbedrijf regio Noord-Limburg kiest voor een bredere opdracht dan de doelgroep voor de Banenafspraak en biedt dienstverlening aan alle werkzoekenden met een afstand tot de arbeidsmarkt. De primaire focus ligt bij de meest kwetsbare doelgroepen.

Als centrumgemeente voert Venlo deze taken voor de Regio Noord-Limburg uit. Zoals in het marktbewerkingsplan vastgelegd ziet de beleidsagenda voor 2015-2018 er als volgt uit:

• Invulling geven aan de Banenafspraak
• Aandacht voor strategische personeelsplanning
• Focus op kansrijke sectoren
• Benutten van kansen over de grens
• Inspelen op flexibiliteit en mobiliteit
• Aansluiten van onderwijs en arbeidsmarkt

Het resultaat van de vraaggerichte benadering is een goede relatie met de ondernemers, waardoor we hun behoefte begrijpen en zij ons zien als partner. De kracht van de dienstverlening is het ombuigen van de vraag van de ondernemers naar de mogelijkheden van de mensen in de werkzoekendenbestanden met als resultaat meer mogelijkheden voor de mensen in de werkzoekendenbestanden en minder mensen geregistreerd als werkzoekende. De samenwerkende partijen leggen verbindingen met onderwijs, brancheverenigingen, sociale partners en andere betrokken organisaties om te komen tot publiek-private arrangementen met ondernemers.

Inkomensondersteuning

De Participatiewet biedt tevens een financieel vangnet voor mensen die geen of onvoldoende middelen van bestaan hebben. Deze taak is wettelijk vastgelegd in de Participatiewet en past binnen de ambitie van de gemeente. Daarnaast zorgt inkomensondersteuning er ook voor dat hogere kosten op andere maatschappelijke terreinen worden vermeden. Bijvoorbeeld door inkomensondersteuning in te zetten om een huisuitzetting te voorkomen.

Het is de bedoeling dat inwoners zo kort mogelijk van deze voorziening gebruik maken. De betrokken inwoner heeft zelf de verantwoordelijkheid om alles te doen om weer zo snel mogelijk een reguliere (betaalde) baan te verwerven of op een ander manier in voldoende middelen van bestaan te voorzien. De verantwoordelijkheid van de gemeente is om de daarvoor noodzakelijke faciliteiten te bieden. Daarnaast verwachten wij van de inwoner die gebruik maakt van de voorziening dat er naar vermogen iets terug gedaan wordt voor de ontvangen diensten.

Naast hetgeen is vastgelegd in de Participatiewet voert de gemeente Venlo ook armoedebeleid uit. Dit is het sluitstuk van het gemeentelijke vangnet. Hiervoor zijn diverse regelingen en verordeningen vastgesteld, waaronder:

• Geld-Terug-Regeling;
• Minimabeleid;
• Verordening individuele inkomenstoeslag;
• Kwijtschelding gemeentelijke belastingen.

De gemeente voert ook de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening en het daarop gebaseerde Beleidsplan Schuldhulpverlening uit. Uitgangspunt van het beleid is dat schulden geen belemmering mogen vormen voor een volwaardige deelname aan de maatschappij.

Onlangs is het armoedebeleid geëvalueerd. Hier is ook het maatschappelijk middenveld bij betrokken. Er zijn een aantal speerpunten geformuleerd die samen met het maatschappelijk middenveld uitgewerkt worden.